قصه پرغصه دریاچه ارومیه / از احداث جاده تا حفر ۷۰ هزار چاه غیرمجاز
تاریخ انتشار: ۱۷ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۰۸۵۲۴
به گزارش خبرنگار اجتماعی ایسکانیوز، دریاچه ارومیه که هفت برابر تهران مساحت داشت، بزرگترین دریاچه داخلی ایران و بزرگترین دریاچه آب شور خاورمیانه بود، حالا درحال تبدیل شدن به بیابان است و نگرانی‌ها درباره خشک شدن کامل آن افزایش پیدا کرده است. . آب این دریاچه بسیار شور بوده و بیشتر از رودخانه‌های زرینه‌رود، سیمینه‌رود، تلخه رود، گادر، باراندوز، شهرچای، نازلو و زولا تغذیه می‌شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
قصه ارومیه از سال ۱۳۷۴ آغاز شد و در سال ۱۳۸۵ به مرز بحران رسید و روند خشک شدن بزرگترین دریاچه آب شور خاورمیانه تا جایی ادامه پیدا کرد که امسال صحبت از خشک شدن کامل دریاچه به میان آمده است. دلایل بسیاری برای این فاجعه زیست محیط عنوان می‌شود که از جمله آنها می‌توان به احداث سدها و بهره‌برداری بی‌رویه از آب، حفر چاه‌های عمیق، توسعه کشاورزی، احداث جاده و گرمایش زمین و تغیر الگوهای بارش اشاره کرد.
برخی کارشناسان معتقدند که احداث جاده‌ای در وسط این دریاچه برای اتصال استان‌های آذربایجان غربی و شرقی یکی از مواردی بود که به خشکی دریاچه کمک کرد. این بزرگراه از میان دریاچه ارومیه عبور کرده و دو استان آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی را به هم پیوند می‌دهد. احداث این بزرگراه در تاریخ ۲۳ آبان ۱۳۸۷ خورشیدی با پایان‌یافتن ساخت پل میانگذر تکمیل شد و ۲۷ آبان با حضور محمود احمدی نژاد رئیس جمهور وقت افتتاح شد.
عملیات خاکریزی ۲۲ کیلومتر از مسیر ابتدایی این پروژه در سال ۱۳۵۸ به دستور شهید کلانتری وزیر راه و ترابری وقت با هدف اتصال شرق و غرب دریاچه ارومیه با سنگ‌ریزی ساحل غربی آغاز شد و همزمان با انتصاب مهندس کلانتری به سمت وزارت راه، امکانات قابل ملاحظه‌ای برای سرعت بخشیدن و ساخت میانگذر فراهم و سنگ‌ریزی از ساحل شرقی نیز آغاز شد.
اما به تدریج با پیشروی عملیات سنگ‌ریزی و وارد شدن به مناطق میانی و عمیق‌تر دریاچه، سستی بستر و مشکلات اجرایی و جریان آب حاصل از تنگ شدن دهانه ارتباطی بین دو طرف خاکریز، باعث کاهش سرعت ساخت میانگذر شد تا جایی که عملیات خاکریزی به علت ناپایداری بستر در عمل متوقف شد.
این توقف در حالی بود که از سمت ارومیه ۱۱ کیلومتر و از سمت تبریز سه کیلومتر از این میانگذر ساخته شده و ۵/۱کیلومتر از بخش میانی باقیمانده بود که اتمام کار با ساخت پل شناور به عنوان نخستین تجربه در سال ۱۳۶۸ به مرحله اجرا در آمد.
سپس یک پل فلزی کابلی، دو سوی خاکریز را به هم متصل کرد اما پس از ۴ ماه بهره‌برداری با وقوع طوفان نسبتا شدیدی، در هم شکست تا اینکه در سال ۸۷ پل فعلی افتتاح شد.
در همان زمان کارشناسان محیط زیست با این طرح مخالفت کردند و می‌گفتند که طبق ماده ۸ آیین نامه اجرایی قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست از ابتدای امر غیر قانونی بوده است و طبق ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی در مورد تخریب محیط زیست در پارک های ملی، مرتکبین می بایست به یک ماه تا یکسال حبس نیز محکوم می شدند.
بعد از اینکه خشک شدن دریاچه به مرحله بحران رسید بسیاری از کارشناسان از نقش این جاده در خشک شدن دریاچه گلایه کردند اما ۱۹ اردیبهشت ۱۳۹۸ فرهاد سرخوش مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی عنوان کرد که پل تاثیری در روند خشک شدن نداشته و متهم اصلی خاکریزهای دو سویه پل هستند. مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی خاطر نشان کرد: سد خاکریز واقع در وسط دریاچه ارومیه هم سبب به وجود آمدن بحران خشکی در آن شده و از طرف دیگر سبب منحل شدن اکوسیستم دریاچه نیز شده که در آینده نزدیک با تلاش‌هایی که صورت می‌گیرد این مشکلات برطرف می شود.
این درحالی است که ۷ دی ۱۴۰۱ حسین دلیریان سخنگوی سازمان فضایی ایران در توییتی نوشت: پل کلانتری نقش بسزایی در خشک شدن دریاچه ارومیه داشته است.
وی افزود: میزان مصالح وارد شده به دریاچه برای احداث این میان گذر و برهم خوردن چرخه جریان‌های آبی در نیمه شمالی و جنوبی این دریاچه، یکی از عوامل تخریب اکوسیستم و خشک شدن آن است.
۲۶ مهر ۱۳۸۷ سندی تحت عنوان مدیریت جامع دریاچه ارومیه تدوین شد و با حضور وزرای کشور، نیرو و جهاد کشاورزی و رییس سازمان حفاظت محیط زیست در ارومیه امضا شد. در این سد مقرر شد تا کارگروه ملی دریاچه ارومیه با ریاست معاون اجرایی رییس جمهور تشکیل می‌شود
بیوک رییسی ـ مدیرکل محیط زیست آذربایجان شرقی ـ در این مراسم افتتاحیه با اشاره به افزایش دو برابری غلظت نمک و رسیدن آن به ۳۶۴ گرم بر لیتر و کاهش ۶ متری آب دریاچه ارومیه طی سال‌های گذشته، تاکید کرد: دولت باید منابع مالی ویژه‌ای برای نجات این دریاچه اختصاص دهد.
دکتر بیگی ـ استاندار آذربایجان شرقی ـ نیز در این مراسم با تاکید بر این که پاک کردن صورت مساله فایده‌ای ندارد و مشکل را حل نمی‌کند، گفت: باید شیوه‌های جدیدی درباره آبیاری مزارع زراعی اطراف دریاچه ارومیه بکار گیریم.
فردوسی ـ نماینده برنامه عمران ملل متحد ـ نیز با اشاره به این که برنامه عمران ملل متحد ۲۰۰ هزار دلار مازاد بر بودجه مصوب برای نجات دریاچه ارومیه اختصاص داده است، افزود: در حال حاضر نیز نگاه جدی در دنیا به پروژه حفاظت از دریاچه ارومیه وجود دارد.
سنگ قبر دریاچه ارومیهدر حاشیه این جشنواره، نمایشگاه عکسی نیز برگزار شد که در این نمایشگاه، سنگ قبر دریاچه ارومیه به نمایش گذاشته شد که بر روی سنگ قبر دریاچه ارومیه نوشته شده بود:
نام: دریاچه ارومیه
نام اصلی: چی چست
فرزند: دریاچه اولیه کره زمین (تتیس)
سال مرگ: نحوه مدیریت مسوولان و مردم تاریخ آن را تعیین خواهد کرد
ستاد احیای دریاچه ارومیه در بیانیه‌ای که در تیر ۱۴۰۱ منتشر کرد، درباره این سند نوشت: اتفاقی که تحت تأثیر فشار افکار عمومی، دولت وقت را در مرداد ۱۳۸۵ مجاب می‌کند بعد از گذشت دو سال از زمان تصویب تکلیف قانونی خود مندرج در بند (الف) ماده ۶۷ برنامه چهارم توسعه، برنامه مدیریتی برای دریاچه ارومیه را تهیه کند. ۲۶ ماه بعد یعنی در ۲۸ مهرماه ۱۳۸۷، برنامه مذکور موسوم به «برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه» که در روالی حتی کندتر از روال عادی تدوین برنامه‌ها، تهیه شده بود، در اجلاسی موسوم به باری با حضور وزرای وقت نیرو و جهاد کشاورزی، رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست و استانداران سه استان حوضه آبریز، اعلان موجودیت کرد و تفاهمنامه مشترکی تحت عنوان «حفاظت و مدیریت پایدار حوضه آبریز دریاچه ارومیه» میان مشارکت‌کنندگان دولتی این رویداد برای عملیاتی کردن اقدامات احیای دریاچه ارومیه ظرف ۵ سال به امضاء رسید.
امّا برای اینکه این برنامه جنبه قانونی و اجرایی بیابد ۱۸ ماه دیگر از اوقات طلایی نجات دریاچه را زمان می‌برد تا در نهایت در ۱۵ فروردین سال ۱۳۸۹ (که تراز دریاچه ۱ متر کمتر از زمان آغاز تدوین برنامه بود) و «تشکیل ستادی به منظور هماهنگی و اجرایی نمودن برنامه جامع مدیریت حوضه آبخیز دریاچه ارومیه» و با تکلیف استقرار دبیرخانه آن در سازمان حفاظت محیط زیست به تصویب رسید. یعنی تصور کنید از سال ۱۳۸۴ که برنامه چهارم توسعه کشور، بر تهیه و اجرای برنامه مدیریت جامع دریاچه ارومیه توسط دولت تاکید می‌کند، ۶ سال زمان می‌برد که فقط این برنامه به تصویب هیئت وزیران برسد. این همان نکته‌ای است که روز ۲۱ تیر ۱۴۰۱ پس از پایان رأی‌گیری طرح تحقیق و تفحص نیز قالیباف، رئیس مجلس یازدهم به درستی به آن اشاره داشتند و همانا چند ۱۰ برابر شدن هزینه احیاء و یا حتی غیرممکن شدن آن در اثر این اتلاف زمان‌هاست وگرنه که اگر در همان فاصله زمانی شش ساله به مثابه هشت سال فعالیت ستاد احیای دریاچه ارومیه لااقل از ادامه مطالعه، ساخت و بهره‌برداری از سدهای جدید در حوضه آبریز دریاچه ارومیه امتناع شده بود، احیای دریاچه ارومیه با هزینه بسیار کمتر و با توفیقات بسیار بیشتر مقدور شده بود.
نکته تأسف‌آور آن است که در همان سفر استانی ۱۸ فروردین ۱۳۸۹ که به نام اعلام رسمی تصمیم دولت برای اعلام تشکیل ستاد اجرایی مدیریت حوضه آبریز دریاچه ارومیه به مردم آذربایجان غربی نام گرفته بود، دو سد جدید زوال و دریک با مجموع قدرت تنظیم ۱۶۸ میلیون مترمکعب افتتاح شدند تا توسعه بی‌رویه پای خود را بیش از پیش روی گلوی دریاچه ارومیه فشار دهد.
وقتی آب دریاچه قرمز شدقصه تلخ ارومیه به جایی رسید که آب دریاچه قرمز شد. ۲۷ مرداد ۱۳۸۹ پایگاه اطلاع رسانی دولت به نقل از واحد مرکزی خبر طی نمونه برداری از آب این دریاچه علت تغییر رنگ دریاچه ارومیه از آبی و آبی سبز به قرمز خونی را به شرح زیر اعلام کردند:
۱- با توجه به وضع اکولوژیکی کنونی دریاچه ارومیه که در وضع اشباعیت شوری (۳۳۰ گرم در لیتر نمک)، کاهش شدید ارتفاع آب (بالاخص در مناطق ساحلی) که تابش شدید نوری را نیز به دنبال دارد و سفید شدگی آب دریاچه به علت رسوبات نمک که باعث ایجاد پدیده گلخانه‌ای می‌شود، وارد نشدن آبهای شیرین که کاهش شدید اکسیژن را نیز به دنبال می‌آورد در چنین شرایط اکولوژیکی از گونه جلبک‌های دونالیلاپریدیس و دونالیلا سالینا، گونه دوم به دلیل شرایط فوق الذکر غالبیت پیدا کرده و بر دریاچه حاکم م‌شود که دلیل علمی آن نبود امکان تبدیل املاح آمونیاکی بیشتر از گونه اولی است، لذا بر دریاچه غالب شده و برای ایجاد شرایط آداپتاسیون زیستی ایجاد ماده بتاکاروتن بیشتر در آن موجبات تغییر رنگ و ظهور سرخی دریاچه می‌شود. این جلبک به عنوان غذای آرتمیا محسوب می شود.
۱۰ آبان ۱۳۸۹ صادق خلیلیان، وزیرجهاد کشاورز با اشاره به تشکیل کارگروه ویژه حفاظت از دریاچه ارومیه در تهران از کمک گرفتن از بارور کردن ابرها و تغییر مدل کشاورزی صحبت کرد و گفت: عزمی جدی در میان مسئولان بخش‌های مختلف برای نجات دریاچه ارومیه وجود دارد و در بخش کشاورزی نیز رعایت حق آبه دریاچه ارومیه از طریق استان‌های حوزه دریاچه ، توجه به نحوه ساخت سدها و تبدیل روش های آبیاری سنتی به مدرن و همچنین بارور ساختن ابرها از جمله برنامه های در دست اجرا در این زمینه است .
وی در ادامه با اشاره به اینکه استان آذربایجان غربی قطب کشاورزی کشور است ، افزایش بهره وری در بخش آب با ایجاد سامانه‌های جدید و پیشرفته آبرسانی ، تامین تراکتور مورد نیاز کشاورزان و مکانیزه کردن مراحل ۳ گانه کشاورزی ، خرید تضمینی محصولات واستقرار صنایع تبدیلی را ازجمله تصمیمات این وزارتخانه برای ارتقاء بخش کشاورزی آذربایجان غربی اعلام کرد.
اما انگار ایده بارور کردن ابرها چندان هم شدنی نبود و حتی نادر قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه در مجلس در سال ۹۷ در این باره گفت: بارندگی‌ها کاملا به صورت طبیعی بوده است چراکه هواپیماهایی که وظیفه بارور کردن ابرها را دارد در یزد مستقر هستند در مواقعی که هوای ابری در ارومیه بود به این دلیل که زمان زیادی برای تیک آف آنها به طول می‌انجامید، هوای ابری آسمان ارومیه صاف می‌شد؛ البته درخواست شده که این هواپیماهای تخصصی در ارومیه مستقر شوند که امیدواریم با این موضوع موافقت شود.
نماینده مردم ارومیه در مجلس افزود: به هیچ عنوان از عملکرد دولت در خصوص دریاچه ارومیه رضایت نداریم و هیچ یک از اقدامات برای احیای دریاچه ارومیه به جز بارش طبیعی باران تأثیری در احیای دریاچه نداشته است.
حسن روحانی: حل مشکلات کم‌آبی با بارور کردن ابرها تفکری «شاهانه است»گویا دولت روحانی هم چندان اقبالی به احیا با روش بارور کردن نشان نداد و روحانی در ۱۰ دی ۱۳۹۷ در جلسه هیات دولت با بیان اینکه حل مشکل آب با بارور کردن ابرها، راه حل اساسی نیست؛ آبهای موجود باید بدرستی مدیریت شود،اظهار داشت: این گونه مطالب که با باروری ابرها مشکل حل می‌شود، در سال‌های ۴۳ و ۴۴ و رژیم شاهنشاهی مطرح شد و این از نمونه تفکرات شاهانه بود که با بارور کردن مشکل آب حل می‌شود و حتماً این موضوع راه‌حل اساسی نیست.
البته روحانی معتقد بود که اقدامات کافی برای احیای دریاچه را انجام داده و جان ۱۴ میلیون نفر را نجات داده است!
ستاد احیای دریاچه از چه زمانی آغاز به کار کرد؟از ابتدای سال ۱۳۹۳ و با دستور مستقیم رئیس دولت یازدهم، ستاد احیای دریاچه ارومیه با هدف بهبود وضعیت این دریاچه تشکیل شد، قرار بود این ستاد در یک برنامه ۱۰ ساله، دریاچه را به تراز اکولوژیک آن بازگرداند.
عیسی کلانتری که از فروردین ۹۳ تا مهر ۱۴۰۰ ریاست ستاد احیای دریاچه ارومیه را برعهده داشت، خرداد ۱۴۰۲ در گفت‌وگویی درباره دلایل به نتیجه نرسیدن اهداف ستاد گفت: مهمترین دلایل به نتیجه نرسیدن برنامه‌های احیای دریاچه در طول سال‌های فعالیت ستاد احیا را عدم تامین حقابه محیط‌زیستی دریاچه ارومیه توسط وزارت نیرو بخصوص در دو سال آبی گذشته است.
وی تاکید کرد که باز بودن دست وزارت نیرو برای تخصیص دادن یا ندادن حقابه‌های زیست‌محیطی به دلیل اشکالات موجود در «قانون توزیع عادلانه آب» و تقدم تخصیص سهم آب کشاورزی و صنعت بر حقابه‌های محیط‌زیستی در فرآیندهای اجرایی، تاخیر یک‌ساله در تکمیل تونل کانی‌سیب و تکمیل نشدن به‌موقع سایر پروژه‌های سخت‌افزاری مربوط به احیای دریاچه ارومیه نظیر تصفیه‌خانه شهرهای ارومیه و تبریز و تونل انتقال آب از سد سیلوه، از دیگر علل وضعیت نامناسب امروز دریاچه است.
مبالغ هزینه شده برای احیای دریاچه ارومیهکلانتری در ادامه گفت‌وگو درباره هزینه احیای دریاچه ارومیه از سال ۹۳ تا خرداد ۱۴۰۲ می‌گوید: اگر براساس قیمت‌های شناور یعنی مطابق ارزش امروز ریال حساب کنیم، در دولت‌های یازدهم و دوازدهم حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان به صورت ریالی برای احیای دریاچه ارومیه هزینه شد. دولت سیزدهم نیز تا کنون حدود یک هزار و ۱۵۰ میلیارد تومان در این زمینه هزینه کرده است.
رئیس پیشین ستاد احیای دریاچه ارومیه ادامه داد: در دولت قبل علاوه بر مبلغ ریالی، به میزان ۵۰۰ میلیون دلار نیز با مجوز رهبر انقلاب برای پروژه‌های سخت‌افزاری مربوط به احیای دریاچه ارومیه از صندوق توسعه ملی برداشته و برای تونل کانی‌سیب و سدهای مربوط به آن اختصاص داده شد. اگر متوسط نرخ دلار در ۹ ماه منتهی به افتتاح کانی‌سیب را ۴۵ هزار تومان در نظر بگیریم، عملا ۲۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به اعتباراتی که دولت قبل برای احیای دریاچه اختصاص داده است، اضافه می‌شود.
وی افزود: با اضافه شدن مبلغ برداشت‌شده از صندوق توسعه ملی برای احیای دریاچه ارومیه و بودجه‌هایی که به صورت ریالی در این زمینه تخصیص داده شده است، می‌توان گفت از ابتدای تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه تا امروز، حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان برای احیای دریاچه هزینه شده که از این مقدار، تنها یک هزار و ۱۵۰ میلیارد تومان یعنی حدود ۳ درصد اعتبارات لازم برای احیای دریاچه در دولت سیزدهم تخصیص یافته است. البته این ارقام براساس قیمت‌های شناور یعنی ارزش روز ریال است، وگرنه آمار و ارقام مربوط به قیمت‌های ثابت متفات است.
۸۳ درصد بودجه به وزارت نیرو اختصاص داشتکلانتری عنوان کرد: ۸۳ درصد کل بودجه مربوط به احیای دریاچه ارومیه از ابتدای تشکیل ستاد احیا تا امروز برای انجام اقدامات سخت‌افزاری به وزارت نیرو اختصاص داده شده و همچنین ۱۴ درصد کل بودجه نیز برای انجام اقدامات نرم‌افزاری با هدف صرفه‌جویی در مصرف آب بخش کشاورزی، به وزارت جهاد کشاورزی تخصیص یافته است.
معاون رئیس‌جمهور در دولت دوازدهم ادامه داد: ۲ درصد از بودجه ستاد احیا به سازمان حفاظت محیط‌زیست اختصاص داده شده و تنها یک درصد از کل بودجه به بخش‌هایی دیگر نظیر استانداری‌ها برای انجام کارهای فرهنگی با کمک تشکل‌های مردمی، سازمان‌های هواشناسی و زمین‌شناسی برای انجام مدل‌سازی‌ها و پژوهش‌های مربوطه، دانشگاه صنعتی شریف برای طراحی سایت ستاد احیا، دانشگاه ارومیه و برخی دیگر از دانشگاه‌ها برای انجام امور تحقیقاتی و مشاوره‌ای، پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و دیگر موسسه‌های پژوهشی برای انجام تحقیقات در بخش کشاورزی و دیگر بخش‌ها و سایر امور مربوط به مطالعه و نظارت بر اجرای طرح‌های پیش‌بینی‌شده برای احیای دریاچه ارومیه تخصیص یافته است.
وی در ادامه تاکید کرد: حسابرسی‌های مربوط به تمام این اعداد و ارقام هم‌اکنون در سازمان برنامه و بودجه کشور موجود است و تمام ادعاهای برخی افراد درباره این که بودجه مربوط به احیای دریاچه ارومیه به انحراف رفته، همگی مربوط به همین یک درصد است.
۵ برابر شدن مصرف آب کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در دهه‌های اخیررئیس سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست با اشاره به افزایش محسوس سطح زیر کشت در حوضه آبریز دریاچه ارومیه در دهه‌های اخیر گفت: در دهه‌های گذشته سطح زیر کشت آبی حوضه آبریز دریاچه ارومیه حدود ۲۰۰ هزار هکتار بود و کشاورزان در این محدوده عمدتا به کشت جو، گندم و انگور می‌پرداختند، اما در ادامه سطح زیر کشت آبی در این حوضه آبریز به ۵۰۰ هزار هکتار افزایش یافت و تا پیش از تشکیل ستاد احیا، بیشتر کشاورزان این منطقه به کشت یونجه، چغندر، ذرت و سیب می‌پرداختند که حجم آب مورد نیاز آنها بیش از دو برابر محصولاتی است که قبلا در این منطقه کشت می‌شد.
وی در ادامه تاکید کرد: برآوردها نشان می‌دهد، میزان مصرف آب کشاورزی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، بیش از ۵ برابر شد و این مساله باعث شد که برای چند دهه متوالی، از سهم آبی که به صورت طبیعی وارد دریاچه می‌شد، کاسته شود. این در حالی است که در بسیاری از موارد، تولید محصولات آب‌بر در حوضه آبریز دریاچه ارومیه حتی با دیدگاه صرفا اقتصادی نیز به صرفه نبود، اما به دلیل توجه خاصی که به موضوع خودکفایی وجود داشت، به تولید این محصولات در این حوضه آبریز مجوز داده شد، بدون این که به نقش این اقدام در کاهش حجم آب ورودی به دریاچه ارومیه توجه شود.
اسماعیل کهرم کارشناس مطرح محیط زیست از جمله کسانی است که معتقدند مقصر اصلی خشک شدن دریاچه سدسازی و حفر چاه است. وی آبان ۹۶ در برنامه فرمول یک شبکه یک گفت: ریشه اشکالات دریاچه ارومیه از زمانی آغاز شد که ما فلاح و رستگاری ملت را در سدسازی دیدیم و در حالی قهرمان سدسازی در جهان شدیم که کشورهای دیگر به سد پشت کرده بودند و می دیدند این کار رودخانه ها و تالابها را خشک می کنند و در آمریکا سدی را تخریب کردند.
کهرم با بیان اینکه ما ۳۶ بند سد را به دریاچه ارومیه تحمیل کردیم، ادامه داد: من پرنده شناس هستم و می دیدم تعداد پرندگانی که هر سال سرشماری می کنیم کم و کم تر می شود و میزان آب در دریاچه ارومیه کم و کمتر می شود. ما چون به سدهای متعدد اهمیت می دادیم دنبال این بودیم که سدها را بیشتر کنیم بدون اینکه به شبکه های آبیاری پشت آن توجه کنیم. ساختن سد یک عمل تبلیغاتی است.
وی اذعان کرد: بنده سدسازی را عامل اصلی خشک شدن آب دریاچه ارومیه می دانم. آقای کلانتری هم چندی پیش در یک برنامه تلویزیونی اعلام کردند که این روش و خط مشی اشتباه بوده است.
کهرم در پاسخ به اینکه خودش در دوران فعالیت ابتکار برای حل این معضل چه کرده، توضیح داد: حدود ۲۵ سال سعی در تخریب دریاچه ارومیه کرده‌اند و بیشتر از ۷۲ هزار حلقه چاه در حوالی آن کنده‌اند. ما چطور می‌توانیم عقربه‌ها را به عقب برگردانیم و این موضوع را حل کنیم؟!
کشت محصولات پرآببرمقصر دیگر در خشک شدن دریاچه کشاورزی غیراصولی است. محمدصادق معتمدیان دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه ۱۵ مرداد ۱۴۰۲ عنوان کرد: برخی عوامل انسانی، دخالت‌های بشر، توسعه کشت محصولات پُر آب بر که با معیشت مردم گره خورده، باغات میوه و مصارف بیش از نیاز در بخش کشاورزی در حوضه آبریز مهمترین دلایل وضعیت فعلی دریاچه است که باعث شده شرایط آن مناسب نباشد.
معتمدیان اضافه کرد: وجود ۱۱۵ هزار باغ در حوضه آبریز دریاچه، به همین تعداد چاه آب که بیش از ۷۰ هزار حلقه آن غیرمجاز است و به دلیل خلاءهای قانونی رها شده و کنترل و نظارتی بر آنها وجود ندارد از دیگر دلایل ایجاد وضعیت فعلی دریاچه ارومیه است.
دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه ادامه داد: سیاست دولت سیزدهم در حوزه احیای دریاچه ارومیه شفاف است و بر اساس اولویت‌ها اقدامات پیش بینی شده در حال انجام است که برای این منظور ۲۶ برنامه نرم و سخت افزاری پیش بینی شده که در فاز اول رهاسازی آب به مقدار سالیانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب از طریق سد کانی سیب به دریاچه و سپس افتتاح طرح تصفیه فاضلاب ارومیه بود که انجام شد و در ادامه سد چپرآباد که اکنون در حال آبگیری است را داریم و هفته دولت به صورت رسمی افتتاح می‌شود.
برداشت بی‌رویه و خارج از کنترل آب در بخش کشاورزی و باغیمعتمدیان با اشاره به شرایط اقلیمی که در دنیا، کشورمان و استان آذربایجان غربی حاکم شده است، اضافه کرد: کاهش نزولات آسمانی، برداشت بی رویه و خارج از کنترل آب در بخش کشاورزی و باغی، کاهش ۸۰ درصدی ذخایر برف استان نسبت به سال زراعی قبل، گرمای هوا از جمله دلایلی است که به صورت طبیعی بر مشکلات دریاچه افزوده است.
دبیر کار گروه ملی نجات دریاچه ارومیه یادآور شد: با توجه به شرایطی که وجود دارد برای بهبود وضعیت دریاچه نیاز به مشارکت مردم و جوامع محلی از جمله کشاورزان حوضه آبریز داریم البته با توجه به شرایط اقتصادی دنبال بازی کردن با زندگی مردم نیستیم و توقع نداریم در کوتاه مدت کشاورزان کشت محصولات پُر آب بر را متوقف کنند ولی انتظار داریم همکاری بیشتری برای احیای دریاچه بتدریج با کشت جایگزین با خادمان خود در کارگروه نجات دریاچه داشته باشند.
وی تاکید کرد: مساحت دریاچه ارومیه پنج هزار و ۴۰۰ کیلیومتر است بنابراین مقدار آب رها شده و بارندگی کم بطور حتم نمی‌تواند باعث احیای کامل آن شود البته با دستور رئیس جمهور، دولت کارهایی که بر عهده دارد را انجام داده و در ادامه نیز دنبال می‌کند ولی مردم هم باید در مصرف آب بویژه بخش کشاورزی در حوضه آبریز صرفه جویی کنند تا در پاییز امسال با توجه به پیش بینی بارش بالاتر از نرم، رها سازی آب از دیگر منابع آبی و کاهش مصرف بخش کشاورزی، شاهد بهبود وضعیت نگین آبی آذربایجان باشیم.
طرح‌های انتقال آب چقدر موثر هستند؟انتقال آب مازاد مناطقی چون سد کانی سیب به دریاچه ارومیه از جمله پروژه‌های سخت افزاری احیای دریاچه ارومیه است. پروژه انتقال آب کانی سیب به دریاچه ارومیه شامل ۳۶ کیلومتر تونل، ۱۱ کیلومتر کانال و ۲۸ کیومتر رودخانه گدار است. در فاز نخست انتقال آب کانی سیب به دریاچه، برنامه ریزی شده است که ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه منتقل شود.برای این طرح بیش از ۴هزار میلیارد تومان هزینه شده است.
اما دریاچه در وضعیتی قرار دارد که این میزان انتقال آب تنها خشک شدن کامل را به تعویق می‌اندازد. جباری سرپرست مدیریت هماهنگی ارزیابی و احیای دریاچه ارومیه اظهار داشت: نیاز آبی دریاچه ارومیه سالیانه ۳. ۴میلیون متر مکعب است که این حجم از آب باید از طرق مختلف تامین شود.
وی افزود: یکی از تامین نیاز آبی دریاچه ارومیه رهاسازی آب ذخیره شده در پشت سدها می‌باشد که در حال حاضر فعلا ادامه دارد.
جباری بیان کرد: طرح آبرسانی به دریاچه ارومیه، متشکل از سد کانی سیب، بند بادین آباد، تونل انتقال ۳۶ کیلومتری و کانال ۱۱ کیلومتری است که قابلیت انتقال سالانه ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب مازاد سد کانی سیب را به رودخانه گدارچای واقع در حوضه آبریز دریاچه ارومیه را خواهد داشت.
وی تاکید کرد: اگر به آب انتقالی از سد کانی سیب بسنده کنیم نهایتا حدود ۱. ۵نیاز آبی دریاچه ارومیه تامین می‌شود و به تنهایی باعث احیای دریاچه ارومیه نخواهد بود بلکه باید از منابع دیگری نیز استفاده کرد.
انتهای پیام /
منبع: ایسکانیوز
کلیدواژه: سازمان محیط زیست کشور مربوط به احیای دریاچه ارومیه حوضه آبریز دریاچه ارومیه مدیریت جامع دریاچه ارومیه ستاد احیای دریاچه ارومیه برای احیای دریاچه ارومیه کشاورزی در حوضه آبریز نجات دریاچه ارومیه کانی سیب به دریاچه سازمان حفاظت محیط دریاچه ارومیه دریاچه ارومیه دریاچه ارومیه دریاچه ارومیه دریاچه ارومیه بارور کردن ابرها آذربایجان غربی میلیون مترمکعب خشک شدن دریاچه بخش کشاورزی برنامه مدیریت میلیارد تومان اختصاص داده سد کانی سیب برای انجام سخت افزاری وزارت نیرو تشکیل ستاد محیط زیست بر دریاچه انتقال آب آب دریاچه ستاد احیا هزینه شد پیش بینی داده شد مصرف آب آغاز شد بی رویه
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iscanews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسکانیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۰۸۵۲۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تراز دریاچه ارومیه از مرز ۱۲۷۰ متر عبور کرد
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نیرو، احمد قندهاری به تشریح مهمترین اقدامات مدیریت حوضه آبریز دریاچه ارومیه پرداخت و گفت: با وجود وضعیت نامساعد بارش‌ها در حوضه آبریز ارومیه در ۶ ماه نخست سال، حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب از سدهای حوضه آبریز، رهاسازی و جریان آب به سوی دریاچه ارومیه و تالاب‌های اقماری آن روان شد.
وی افزود: در ادامه با توجه به وضعیت مناسب‌تر بارش‌های بهاری جریان رهاسازی از سدهای حوضه و کانال انتقال آب به دریاچه افزایش قابل توجه یافته است، به طوری که تا پایان فروردین ماه بالغ بر ۵۸۰ میلیون مترمکعب آب رهاسازی و انتقال آب انجام گرفت.
سرپرست حوضه آبریز دریاچه ارومیه تصریح کرد: بر اساس برنامه‌های در دست انجام، رهاسازی آب از سدهای حوضه به خصوص سدهای بوکان و مهاباد همچنان ادامه دارد؛ در صورت مساعد بودن شرایط، این اقدام تا پایان نیمه اول اردیبهشت ماه ادامه خواهد یافت.
به گفته قندهاری، تمامی این فعالیت‌ها سبب شد که هم‌اکنون تراز دریاچه ارومیه به رقم ۱۲۷۰.۵۳ متر، به وسعت ۱۷۹۰ کیلومتر مربع و به حجم ۲.۳۴ میلیارد مترمکعب برسد.
سرپرست حوضه آبریز دریاچه ارومیه یادآور شد: تأمین نیاز زیست محیطی تالاب‌های اقماری نیز به بیش از ۸۰ میلیون مترمکعب (۱۵ میلیون مترمکعب بیشتر از برنامه) محقق شد.
وی در ادامه گفت: چندین سال است که دریاچه ارومیه در کانون توجه اقشار مختلف مردم، فعالان محیط زیست و سازمان‌های مردم نهاد قرار گرفته است. از دیرباز وزارت نیرو به عنوان متولی تأمین نیاز زیست محیطی دریاچه ارومیه، اقدامات کنترلی برای جلوگیری از کم آبی این دریاچه تعریف و دست یاری به سوی کنشگران و ذی مدخلان موضوع دراز کرده است.
وی افزود: اگرچه طرح‌ها و برنامه‌های بسیاری برای نیل به این هدف تعریف و اجرا شده است اما تا رسیدن به چشم‌انداز تعریف شده، اقدامات بسیاری باید انجام داد که نیازمند همکاری طیف وسیعی از آحاد جامعه و دولت به خصوص کشاورزان منطقه و وزارتخانه جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان برنامه و بودجه با وزارت نیرو است تا فرآیند تعریف شده که با ترمیم و بهسازی آغاز می‌شود، به احیای دریاچه ارومیه منجر شود.
قندهاری اظهار کرد: پس از اجرای عملیات موفق سد و تونل انتقال آب به دریاچه در دولت سیزدهم و جاری شدن آب به سوی دریاچه ارومیه، به همراه عملیات رهاسازی آب سدهای حوضه و عدم آبگیری انهار زراعی در فصل غیر کشت، بخش قابل توجهی از پیکره دریاچه ارومیه از خشکی خارج و پر آب شد.
سرپرست حوضه آبریز دریاچه ارومیه خاطرنشان کرد: سال آبی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه با کم‌بارشی آغاز شد و بارش‌ها چندان قابل توجه نبود. این موضوع سبب شد برنامه منابع و مصارف و تأمین نیاز زیست محیطی دریاچه ارومیه تحت شرایط بارش بدبینانه تنظیم شود. به هر حال با سپری شدن پاییز و شروع زمستان به خصوص در بهمن سال ۱۴۰۲، بارش‌های مناسبی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه به وقوع پیوست و این مهم موجب شد که تا پایان فروردین ۱۴۰۳ به اندازه کل بارش سال آبی گذشته، این حوضه از رحمت خداوند منتفع شود.
کد خبر 6091123
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است